De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un kan in het westen aanspraak maken op verschillende bijnamen zoals ‘gestoord’, ‘gek’, ‘krankzinnig’ en ‘raketman’. Dergelijke kwalificaties dankt hij aan zijn niet aflatende inspanningen om Noord-Korea te voorzien van raketten met kernwapens die in staat zijn om de Verenigde Staten te bereiken.
Experts zeggen echter dat het misschien wel helemaal niet zo krankzinnig is van Kim om er een nucleair arsenaal op na te willen houden. En dat hij misschien wel helemaal niet van zins is om de kernwapens te gebruiken tegen andere landen, in weerwil van de oorlogszuchtige politieke retoriek die De Grote Leider de laatste tijd uitslaat.
“Hij is niet gek. Hij heeft zijn greep op het land op een effectieve en wrede manier verstevigd,” aldus Jeffrey Lewis tegen Business Insider. Lewis is expert op het gebied van nucleair beleid aan het Middlebury Institute of International Studies in Californië.
Volgens Lewis is Kim Jong-un simpelweg bereid om “vreselijke dingen te doen om zichzelf te beschermen, wat in mijn optiek veelzeggend is voor de geloofwaardigheid van die nucleaire dreiging.” Dreiging uitoefenen is volgens Lewis zeker het doel van die wapens, maar allerminst het einddoel.
“Als ik Kim Jong-un was, dan zou ik ook kernwapens willen hebben,” voegt Lewis daaraan toe. Lewis is de drijvende kracht achter Arms Control Wonk, een site over beheersing van kernwapens, ontwapening en non-proliferatie.
Dit zijn de meest waarschijnlijke redenen waarom Kim Jong-un kernwapens wil hebben.
Beloftes van de VS zijn niet heel geloofwaardig
Een cruciale periode voor de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea vormde de regeerperiode van George W. Bush.
"Ze probeerden serieus een kapot gevallen ei te lijmen," aldus Lewis over de besprekingen tussen Washington en Pyongyang . De besprekingen werden gehouden naar aanleiding van de dubieuze aantijgingen dat Noord-Korea onder een non-proliferatie-overeenkomst probeerde uit te komen.
Gebrek aan geloofwaardigheid was één van de problemen waar de regering Bush mee kampte: de VS hadden een slecht track record in Irak, waar een paar jaar eerder dictator Saddam Hussein was afgezet bij een Amerikaanse interventie.
"Hoe overtuig je de Noord-Koreanen, wanneer ze hun handtekening onder een overeenkomst zetten, dat ze niet op dezelfde manier eindigen als Saddam Hussein? Want ook al had Saddam de Amerikanen zijn massavernietigingswapens gegeven, ze gingen door. Ze claimden dat hij er nog meer had en vielen uiteindelijk Irak binnen," aldus Lewis. "De Amerikanen realiseerden zich dat ze Noord-Korea ervan moesten overtuigen dat wanneer ze inderdaad hun kernwapenprogramma zouden opgeven, de VS het land met rust zou laten."
De regering Bush wees op het ontwapeningsprogramma van Libië en zijn toenmalige heerser Moammar Gaddafi, en hoe de VS zich aan afspraken hield.
Volgens Lewis was dat destijds de juiste beslissing, maar "hielden we de Noord-Koreanen eerst dat goede Libische voorbeeld voor, om vervolgens een draai van 180 graden te maken en de Libische regering af te zetten."
Weliswaar vond dit alles plaats toen de vader van Kim Jong-un, Kim Jong Il, nog aan de macht was, maar de zoon is het niet vergeten.
"Ik denk dat Kim Jong-un bang is om als Saddam Hussein of Moammar Ghaddafi te eindigen," aldus Lewis. "Hij is als de dood dat we hetzelfde met hem doen en heeft besloten dat kernwapens de beste levensverzekering zijn."
Het is onwaarschijnlijk dat Noord Korea's nucleaire enwapens net zo betrouwbaar zijn als die van de Amerikanen. Maar daar gaat het niet om.
"Elk militair systeem kent zijn kinderziekten tijdens de ontwikkeling en werkt niet zoals het zou moeten werken," aldus Lewis. "Maar Noord-Korea heeft de expertise en de vaardigheden en ze hebben al meer dan genoeg laten zien. En op een dag functioneert het allemaal wél naar behoren."
Kernwapens als verdediging tegen de VS is echter niet de enige reden dat Kim Jong Un ze graag hebben wil.
Betere positie aan de onderhandelingstafel?
Volgens sommige experts wil Noord-Korea met kernwapens Zuid-Korea dwingen tot hereniging. Lewis betwijfelt dit al zegt hij erbij dat de machtshonger van Kim Jong-un "niet te stillen" is.
"Ik weet zeker dat als hij de keuze krijgt tussen controle over Noord-Korea en controle over Noord- én Zuid-Korea, hij voor de laatste optie kiest. Ik denk echter niet dat de drijfveer is achter zijn gedrag."
Want? Kim Jong-un zal nooit in staat zijn Zuid-Korea gewapenderhand in te nemen - behalve dan als de smeulende krater die overblijft na een nucleair conflict. Volgens Lewis bouwt Noord-Korea evenmin raketten die voor dit doel geschikt zijn.
Het is mogelijk en zelfs waarschijnlijk - en tegelijkertijd verbazingwekkend voor de meeste Amerikanen - dat Noord-Korea het hebben van kernwapens ziet als een manier om de relaties met andere landen - en ook de VS - te verbeteren.
Lewis bestudeerde de geschiedenis van het Chinese kernwapenprogramma, en ontdekte veel overeenkomsten tussen het Chinese en het Noord-Koreaanse traject richting de status van kernmacht.
China deed zijn eerste kernproef in 1964 terwijl Lyndon B. Johnson president was en bewees twee jaar later met een nieuwe proef dat het een kernmacht was. Het was de Koude Oorlog en de VS zag dit alles met lede ogen aan. Na verloop van tijd ebte het shock-effect echter weg.
China's kernwapens voorkwamen Amerikaanse militaire actie en openden de deur voor internationale diplomatie. "De reden dat dit gebeurde is omdat de mensen in China die eigen kernwapens wilden, ook betere relaties met de VS ambieerden."
Noord Korea's motieven zouden daarom, alle afgrijselijke mensenrechtenschendingen ten spijt, weleens anders kunnen zijn dan we denken. Sterker nog, het zou zomaar kunnen dat de Noord-Koreaanse raketgeleerden zichzelf zien als vredesduiven en niet als haviken.
In plaats van altijd maar te denken aan worst-case scenario's, vindt Lewis dat we een 'meer neutrale' houding moeten aannemen ten aanzien van de mate waarin kernwapens Noord-Korea kunnen veranderen.
"Ik wil niet voor optimist versleten worden, want het kan evengoed faliekant mislopen met Noord-Korea, maar we zouden moeten afwachten en de boel even moeten aanzien. Je wilt niet voortijdig handelen en daarmee een mogelijk vredesaanbod uitsluiten."